Na de eerste verontwaardiging en later de herkenning kwam de weerstand: wij zijn toch slimmer dan computers? Er is goed nieuws, wij zijn zeker slimmer! Tenminste, op sommige gebieden en in ieder geval voorlopig. Een groot verschil tussen de mens en computers is volgens Eric Postma van Tilburg University dat wij meer weten over de wereld en zelfbewust zijn. Dit zelfbewust zijn is bijvoorbeeld ook dat we weten hoe ons brein reageert op prikkels. Neuropsychiater Theo Compernolle maakt in dit verband onderscheid tussen het reflexieve, het reflectieve en het archiverende brein.
Wij zijn toch slimmer dan computers? Zo versla je social media onder werktijd
Met verbazing zat ik de documentaire The Social Dilemma te kijken. Via voorbeelden en interviews met oud-medewerkers werd een verontrustend en kritisch beeld geschetst van de macht die social mediabedrijven over ons hebben. Wij als gebruikers zouden gemanipuleerd worden voor financieel gewin van grote techbedrijven. Hoewel ik in het begin sceptisch was, ging dit tegelijkertijd ook over mij. Ook ik sla aan bij iedere melding die ik krijg op mijn telefoon. Nu is dat ’s avonds thuis op de bank misschien niet zo erg, maar tijdens werktijd kan dit nadeliger uitpakken. – door Laura Lieve
Zelfbewustzijn
Reflexief, reflectief en archiverend brein
Compernolle stelt dat ons reflexieve brein continu reageert op prikkels in het hier en nu en dus erg gevoelig is voor prikkels vanuit sociale media, appjes, e-mails en reclames. Het reflectieve brein daarentegen, is in staat zich langere tijd op één taak te focussen. Dit brein moet echter wel getraind worden en heeft daarnaast rust nodig. Die rust ontstaat als het archiverende brein aanstaat. Je bent dan minder actief aan het denken, maar je staat op de achtergrond wel ‘aan’.
Bijvoorbeeld tijdens het douchen, tuinieren of koken. Dit is vaak het moment dat veel inzichten, gedachtes en gebeurtenissen worden gestructureerd, verwerkt en er nieuwe verbanden ontstaan. Het is dan wel noodzakelijk dat er niet voortdurend prikkels aanwezig zijn die je weer uit deze stand van archiveren halen.
Eigen wil, doelen stellen en plezier hebben
Er zijn volgens filosoof en kunstmatige intelligentie-deskundige Pim Haselager daarnaast een aantal dingen die wij als mensen wel kunnen en computers niet. Wij zijn onder andere in staat om doelen te stellen en plezier te hebben. Daarnaast hebben wij een sterke eigen wil, waar computers die niet hebben. En precies die eigen wil en het vermogen doelen te stellen vergroot onze kracht om de verleidingen van social media te weerstaan: we moeten dat in eerste instantie wí en daar een doel aan koppelen.
Bewust zijn van ons gedrag
Vervolgens dienen we ons heel bewust te zijn van ons gedrag en de verschillende ‘standen’ van ons brein. Dit betekent ook anders omgaan met technologie tijdens het werk: alle meldingen uit op momenten dat je je moet concentreren en niet de hele tijd je e-mail aan laten staan. Ook het werken in de bekende kantoortuin kan vanwege de grote prikkelhoeveelheid verstorend werken. Net als op dit moment thuiswerken met gezinsleden of andere huisgenoten in dezelfde ruimte.
Werk in ‘badges’
Het werken in ‘badges’, ofwel tijdblokken, kan daarnaast zinvol zijn. Zo kun je telkens 45 minuten ergens geconcentreerd aan werken (reflectieve brein) of 45 minuten alleen maar losse, actiegerichte taken uitvoeren (reflexieve brein) met pauzes (15 minuten is vaak het advies) voor je archiverende brein.
En als we er dan óók nog een beetje plezier aan beleven, komt het helemaal goed met ons.
Meer weten/oefenen?
Lijkt het je nuttig om zelf of met collega’s een onlinetraining in Focus te volgen? Of individueel een korte (online) coachingsessie te doen op het gebied van productiviteit?
Bronnen
Pim Haselager, De mens te boven: de komst van superintelligentie.
Eric Postma, Waarom ben jij intelligenter dan je computer?
Theo Compernolle, Ontketen je brein – Hoe hyperconnectiviteit en multitasking je hersenen gijzelen en hoe je eraan kunt ontsnappen (2014).
The Social Dilemma, Jeff Orlowski, Netflix 2020.