Gisteren bezocht ik een bijeenkomst van de NVP. Het ging over ethiek en dan vooral hoe dit vanuit de kant van HRM aangepakt kan worden als je het ontbreken ervan bij bestuurders ziet. Is een personeelsadviseur opgewassen tegen een frauderende bestuurder? We kregen een vlammend betoog vanLenny Vulperhorst, die betrokken is geweest bij de bouwfraude. Hij had veel mooie en treffende voorbeelden van de excuses waarmee onethisch handelen verdoezeld worden. De standaard 10 excuses wil ik jullie niet onthouden, ook al zijn ze in het Engels:
I was just a small cog in big machine.
Other people did much more than I did.
If I had not done it, someone else would.
Even without my contribution it would have happened.
Without my contribution, it would have been worse.
I had nothing to do with it.
I wash my hands off the whole business.
I knew nothing of it.
I only did what I was told to do.
I had no choice.

De stelling van Vulperhorst was dat ontkennen via een van deze excuses, eigenlijk hetzelfde als bekennen is. Toevalligerwijs had ik net twee dagen eerder de documentaire ‘The smartest guys in the room gezien’, over de Enron-affaire. Veel van de hoofdrolspelers gebruiken daar inderdaad de Vulperhorst-excuses. Verder noemde hij het veelal vergoelijkende taalgebruik rond witteboorden criminaliteit. Het lijkt er op dat we het eigenlijk niet zo heel erg vinden. In de pers heette het ook vaak: de affaire rond onregelmatigheden in de bouw, terwijl het toch ging om corruptie en criminele prijsopdrijving, wat minder onschuldig klinkt dan onregelmatigheden.

We discussieerden verder over persoonlijke belevenissen op het ethisch vlak en of de mens nou van nature goed of slecht is. Ik probeerde een bijdrage te leveren door te stellen dat het onzin is om van nature te koppelen aan een waardeoordeel. De leeuw is van nature een roofdier; moet je dan zeggen: van nature slecht of van nature goed? Beste lezers, ik denk dat het net als met eten is: de mens is van nature een omnivoor. Van alles wat. Een beetje goed en een beetje slecht. We houden van suiker, maar het kost weinig moeite om onze tanden te poetsen. We houden van verrijking, maar het kost de meeste mensen toch niet zoveel moeite om binnen de marges van de wet te blijven.Uitzonderingen daargelaten, natuurlijk.

En de betekenis van dit alles voor de HRM-professional? Die betekenis bleef onderbelicht. Veel deelnemers bleken trainingen op het gebied van ethisch handelen te geven en iedereen vond ook wel dat HRM een rol hoort te spelen in het stimuleren van het juiste gedrag. Hoe je deze rol het beste in kunt vullen, was nog niet iedereen even duidelijk. Beste lezers, hebben jullie hier suggesties voor? Of voorbeelden van hoe het op het gebied van ethiek mis kan gaan in een bedrijf?